ગુજરાતી કહેવત એટલે Gujarati Kahevat આપણા લોકસાહિત્ય અને દૈનિક ભાષાનો મહત્વપૂર્ણ ખજાનો છે. કહેવતો એ એવા ટૂંકો પરંતુ અર્થસભર વાક્યપ્રયોગ છે, જે જીવનના અનુભવો, સંસ્કાર અને સમાજના મૂલ્યોને સરળ ભાષામાં વ્યક્ત કરે છે. ગુજરાતી કહેવતોમાં હાસ્ય, પ્રેરણા, સમજણ અને જીવનના પાઠ છુપાયેલા હોય છે, જે સામાન્ય વાતચીતથી લઈને શૈક્ષણિક અભ્યાસ સુધી ઉપયોગી છે. નાનાં બાળકોથી લઈને મોટા લોકો સુધી સૌ માટે કહેવતોનું જ્ઞાન રાખવું આવશ્યક છે, કારણ કે તે ભાષાને વધુ જીવંત, મીઠી અને અસરકારક બનાવે છે. આ લેખમાં આપણે ગુજરાતી કહેવતોના ઉદાહરણો સરળ રીતે સમજવાનો પ્રયત્ન કરીશું.
આ સાથે, તમે અહીંથી અન્ય ગુજરાતી તળપદા શબ્દો , બાળકો માટે રસપ્રદ General Knowledge અને ઉપયોગી ગુજરાતી શીખવાની સામગ્રી પણ વાંચી શકો છો.
ગુજરાતી કહેવત
- સુકા સાથે લીલુ પણ બળે — દોષી સાથે નિર્દોષ પણ મુશ્કેલીમાં મુકાય.
- વાવેલા વટાણાં ઉગે — જેવું કરશો તેવું ભોગવશો.
- ઘી ઊંડું ને વાંસળી તીર — દેખાવાથી વાસ્તવિકતા અલગ હોય.
- એક માથાં બે કળાં — એક સાથે બે ફાયદા ન મળે.
- ઉંટના મોઢે જીરું — જરૂરિયાત કરતા બહુ ઓછું મળવું.
- પીઠ પર છરો મારવો — વિશ્વાસઘાત કરવો.
- વાંદરાને પીંછાં ન ભાય — અજાણને સારો વસ્તુ ન ગમે.
- ગધેડાને ઘી પચતું નથી — અજાણ માણસ મૂલ્યવાન વસ્તુનો ઉપયોગ ન કરી શકે.
- કાળાં કૂતરાને દોષ — પોતાનો દોષ બીજાને નાખવો.
- ખિસ્સામાંથી ઊંદર ન નીકળે — કંજુષ માણસ કંઈ ન આપે.
- ગાય ગમે ત્યાં વાછરડું જાય — પોતાનો સ્વભાવ ક્યાંય છૂટતો નથી.
- સોનું આગમાં ચમકે — સારો માણસ મુશ્કેલીમાં તેજસ્વી બને.
- ઘરમાં દીવો તળે અંધારું — નજીકની વસ્તુનો ઉપયોગ ન થવો.
- ઊંચા પર્વતને ચીમટો નહીં વાગે — મોટા માણસ પર નાનો પ્રભાવ ન પડે.
- સાપ ને દૂધ પીવડાવવું — દુશ્મન પર ઉપકાર કરવો.
- આંબા પર લીંબુ લગાડવું — ખોટી જગ્યાએ મહેનત કરવી.
- સાપ પણ મરે અને લાકડી પણ ન તૂટે — બેનું સંતુલન જાળવવું.
- ઊંટને ઘાસના સ્વપ્ના — મોટો માણસ નાની ઈચ્છા કરે.
- ભોળાને ભાંગ પીરસવી — અજાણને ભુલાવવું.
- તલવારની ધાર પર ચાલવું — જોખમી કાર્ય કરવું.
- અઢી ઘડિયાળનું ભણેલું — અડધું જ્ઞાન ખતરનાક હોય છે.
- અંધો આળસ કરે, ને લંગડો લૂંટે — ખોટા માણસો સાથે મળીને કામ કરે.
- અંધારામાં તીર મારવો — અજાણમાં પ્રયત્ન કરવો.
- અક્કલ ના હોય તો ડોકું બગડે — સમજ ન હોય તો નુકસાન થાય.
- અતિ સારું એ સારું નથી — બધું મર્યાદામાં સારું હોય.
- અણખા ઘોડા પર સવાર — અજાણ્યા પર ભરોસો કરવો.
- અડધી વાત ખોટી — અપૂર્ણ જાણકારી ભ્રમ પેદા કરે.
- આંખ ઉઘાડીને સૂવું — સાવધ રહેવું.
- આગમાં ઘી ઢોળવું — ગુસ્સે પર ગુસ્સો વધારવો.
- આગલી વાર લીંબુ સૂકો — એક જ વસ્તુ હંમેશા ફળદાયી નથી.
- ઈચ્છા હોય ત્યાં માર્ગ હોય — મન હોય તો બધું શક્ય છે.
- ઈંટનો જવાબ પથ્થરથી — દુશ્મનાને વધારે જોરદાર જવાબ આપવો.
- ઉંધો ઘડો શીખે નહીં — અણસમજ કદી શીખતો નથી.
- ઉંધું ઘોડું દોડે નહીં — ખોટી રીતથી કામ નથી થતું.
- એક હાથથી તાળી નથી પડતી — ઝઘડો બે તરફથી થાય.
- એક પાપડા બે ગોળા — એક સાથે બે કામ પૂરાં કરવી.
- એક વાટકીમાં બે ચમચા — બે વિપરીત લોકો એક સાથે ન રહી શકે.
- એક માળે બે ઘંટ — એક જગ્યા પર બે વસ્તુઓનું સંભવ નથી.
- એટલું ખાધું કે આંખે ચઢ્યું — વધારે કરવાથી નુકસાન થાય.
- ઓળખી ને અજાણવું — જાણતા હોવા છતાં ન ઓળખવું.
- કાગડાને ઘી ન પચવું — ખરાબ માણસ સારા વસ્તુને બગાડે.
- કાચા ઘરમાં પથ્થર ન ફેંકવો — પોતે ખામીવાળા હોવા છતાં બીજાની ટીકા ન કરવી.
- કાચા ધાગામાં ગાંઠ ન પડે — નબળી વસ્તુથી કામ નથી થતું.
- કામ કર્યું ખોટું, બોલ્યું મોટું — પોતાનો દોષ છુપાવવા બીજાને દોષ આપવો.
- કાચું કામ તૂટે જલ્દી — અધૂરું કામ ટકતું નથી.
- કુંવર ખાય ને વરરાજા પચાવે — બીજાએ ભોગવેલું પોતે સહન કરવું.
- કાગડો ઊડ્યો ને મકાઈ છુપાવી — આધાર વિના ડરાવું.
- કાંસના ઘરમાં દીવો નથી બળતો — સમૃદ્ધિ હોવા છતાં ગરીબી દેખાવવી.
- કાળિયે મોં કાળું — ખરાબ સ્વભાવવાળાની ઓળખ સદાય થાય.
- કાંટાથી કાંટો કાઢવો — દુશ્મનાને દુશ્મનથી હરાવવો.
- ખોટા પર ખોટું ચઢાવવું — ખોટને વધુ ખોટ વડે ઢાંકવું.
- ખિસ્સામાંથી પૈસા ન નીકળે — કંજુષી કરવી.
- ખૂણે ઊભેલા બળદે દાણા ખાધા — અજાણી રીતે લાભ લેવો.
- ખિસ્સામાંથી આકાશ કાઢવું — અશક્ય વચન આપવું.
- ખાલી ઘડું વધુ બોલે — અજાણ માણસ વધુ બોલે.
- ખાવા બેઠા કોથળો ફાટ્યો — યોગ્ય સમયે મુશ્કેલી આવવી.
- ખિસ્સામાંથી ઊંદર ન નીકળે — કંજુષ માણસ કદી મદદ ન કરે.
- ખોટું બોલીને મોટું થવું — સત્ય છુપાવીને પ્રભાવ પાડવો.
- ખરાબી ઘરમાંથી જ શરૂ થાય — મુશ્કેલી પોતાના કારણે થાય.
- ખોટા દાણા વાવે તો ઝાડ ખોટું જ ઉગે — જેવું કરશો તેવું ભોગવશો.
- ગાંઠ ગાંઠમાં ઝેરી સાપ — બધે મુશ્કેલી છુપાયેલી હોય.
- ગંગામાં હાથ ધોવા — અવસરનો લાભ લેવો.
- ગામડાની ગાય શહેરમાં ચમકે નહીં — અણસમજ માણસ મોટા સ્થળે કામનો નથી.
- ગાયે દૂધ આપ્યું, પૂંછડી મારીને પાડ્યું — અંતે કરેલું સારું બગાડવું.
- ગામના ભાણે ખેતર વેચવું — અજાણમાં મોટું નુકસાન કરવું.
- ગાય ગાય ને કૂતરો હસે — ખોટું બોલનારાની મજાક ઉડે.
- ગાગરમાં સાગર ભરો — ટૂંકામાં મોટો અર્થ બતાવવો.
- ગામડાના વાંદરાને પીંછાં ન ભાય — અજાણ માણસ સારા વસ્તુનો ભાવ ન સમજે.
- ગાયે ઘાસ ખાધું, વાછરડું મર્યું — દોષ વગર દંડ ભોગવવો.
- ગામડાની ઘંટી શહેરમાં વાગે નહીં — અયોગ્ય માણસ મોટાં કાર્ય માટે નહીં.
- ઘણાં વાંદરાં ને ઊંધો જંગલો — અણસમજ લોકોમાં અવ્યવસ્થા ફેલાય.
- ઘોડા આગળ ઘાસ નાખવી — યોગ્ય સમયે મદદ કરવી.
- ઘરે ઘરમાં ભિખારી બેઠો છે — દરેકને પોતાની મુશ્કેલી હોય છે.
- ઘણું મીઠું ખાવાથી દાંત દુખે — અતિ કરવાથી નુકસાન થાય.
- ઘરમાં બેસી દુનિયા જીતી — બેસીને વાતો કરવી, કામ ન કરવું.
- ઘણા રસોઈયા ખીચડી બગાડે — ઘણા લોકો મળીને કામ બગાડે.
- ઘરમાં ઘી ન હોય તો છાશ પીવી — પરિસ્થિતિ મુજબ ચાલવું.
- ઘણા વાઘ એક ખાડામાં ન સમાય — મોટા માણસો સાથે ન રહી શકે.
- ઘરે ઘી ન હોય ને ઘંટ વાગાડે — ગરીબી હોવા છતાં દેખાવ કરવો.
- ઘણું ઊંડું ખોદવું — વધુ તપાસ કરવી.
Gujarati Kahevat
- ચોર પોલે ચાંદે ચડ્યો — ખોટો માણસ સચ્ચાઈનો ઢોંગ કરે.
- ચોરે ચોરને કહ્યું ચોર — ખોટો માણસ બીજાને ખોટું કહે.
- ચાંદને કાળો દાગ — સારા માં નાની ખામી.
- ચોરના ઘેર દીવો નથી બળતો — ખરાબ માણસે સુખ નથી પામવું.
- ચોર ચોર મૌસેરા ભાઈ — ખરાબ લોકો એકબીજાના સાથી બને.
- ચોરને પકડવા ચોર મોકલો — ખોટાને ખોટાથી હરાવવો.
- ચોરના મનમાં ચોર — ખોટા મનના માણસે હંમેશાં ડરવું.
- ચાંદ જોઈને પાણી પીવું — કલ્પના પરથી સંતોષ માનવો.
- ચોરે ચોરને ઓળખ્યો — સમાન સ્વભાવવાળો તરત ઓળખાય.
- ચોરની દાઢીમાં તણખું — દોષી માણસ ઝડપથી ફસાય.
- છઠ્ઠી પર ચડ્યો — વધારે ગુસ્સે થવું.
- છરી દૂધમાં રાખી — બહારથી મીઠું, અંદરથી ખતરનાક.
- છાલ મીઠી ને દાણા કડવા — દેખાવ સારું, અંદરથી ખરાબ.
- છાંયામાં બેસીને સૂરજને દોષ દેવું — પોતાની ભૂલ બીજાને નાખવી.
- છાનામાંથી વરસાદ પડે — આશ્રય હોવા છતાં તકલીફ થવી.
- છૂટાછવાયા વાંદરાં — અણસમજ લોકોનો જૂથ.
- છરીના ધાર પર ચાલવું — જોખમમાં કામ કરવું.
- છાલ્યા વગર જ દૂધ પીવું — મહેનત કર્યા વિના લાભ લેવો.
- છલકતું ઘડું શાંત રહેતું નથી — વધારે જ્ઞાનવાળો શાંત નથી રહેતો.
- છલાવીને કામ કાઢવું — ખોટી રીતથી લાભ લેવો.
- જ્યાં ધુમાડો હોય ત્યાં આગ હોય — અફવા પાછળ કારણ હોય જ.
- જ્યાં ઈચ્છા ત્યાં માર્ગ — મન હોય તો ઉપાય મળે જ.
- જળમાં રહીને મગરને દુશ્મન ન બનાવવો — પરિસ્થિતિ મુજબ ચાલવું.
- જેઠની દપરણ, સાપનો ડંખ — મોટું દુખ ઝડપથી થાય.
- જ્યાં દૂધ હોય ત્યાં માખી હોય — સારા સાથે ખરાબ જોડાય.
- જાતે કરેલું જાતે ભોગવવું — કર્મફળ ટાળવું મુશ્કેલ.
- જ્યાં વાંદરાં, ત્યાં કોલાહલ — અણસમજ લોકો વચ્ચે શાંતિ નથી.
- જાણ્યા વગર બોલવું નહીં — અજાણમાં વાત ન કરવી.
- જ્યાં પાણી ઊંડું હોય ત્યાં શાંતિ હોય — વિદ્વાન ઓછું બોલે.
- જ્યાં દમ હોય ત્યાં જીત હોય — મહેનતથી સફળતા મળે.
- ઝાડ જેટલું મોટું, છાંયો એટલો મોટો — ક્ષમતા મુજબ ફળ મળે.
- ઝાડ પવનથી ઝૂકે — નમ્રતા શ્રેષ્ઠ છે.
- ઝેરી સાપને દૂધ પીવડાવવું — ખોટા માણસ પર દયા કરવી.
- ઝાડની છાલ બદલે, સ્વભાવ નહીં — માણસનો સ્વભાવ સહેલાઈથી ન બદલાય.
- ઝાડ પરથી ઝાડ પર કૂદવું — એક કામ અધૂરું છોડી બીજું કરવું.
- ઝેરી દાંત તૂટે તો સાપ બેકાર — ખતરનાક માણસ શક્તિ ગુમાવે.
- ઝેરી સાપને પૂજવું — ખોટા માણસનો માન કરવો.
- ઝાડ કાપો તો છાંયો નહીં મળે — આધાર ગુમાવશો તો સુખ નહીં રહે.
- ઝૂઠા પર ઝૂઠું ચડાવવું — ખોટી વાતને વધારે ખોટી બનાવવી.
- ઝેરી ફળ મીઠું નથી થતું — ખરાબ વસ્તુ સારી બનતી નથી.
- ટાળમટોળ કરવાથી કામ બગડે — સમયસર કામ ન કરવાથી નુકસાન.
- ટોપી બદલવી — જવાબદારી બદલી નાખવી.
- ટૂંકો હાથ લાંબી ઈચ્છા — ક્ષમતા ઓછી, ઈચ્છા વધારે.
- ટૂટેલી હાંડી ચમકે નહીં — ખરાબ વસ્તુ ઉપયોગી નથી.
- ટહુકો પાડવો — પોતાનું ગૌરવ બતાવવું.
- ટાઢામાંથી આગ કાઢવી — મુશ્કેલીમાંથી ઉપાય શોધવો.
- ટહુકે તો પવન ઊઠે — અફવા પરથી હલચલ મચી જાય.
- ટૂંકું ઓઢો ને ઊંડું સૂવો — મર્યાદામાં જીવો.
- ટપકતી છતથી ઘર બગડે — નાની ખામી મોટું નુકસાન કરે.
- ટૂંકો દોરી લાંબી કૂવા — ક્ષમતા વગર મોટું કાર્ય કરવું.
Kahevat In Gujarati
- ડાળે ડાળે ઉડતું પંખી — અસ્થિર માણસ ક્યાંય સ્થાયી થતો નથી.
- ડૂબતા ને તણખાનું આશ્રય — મુશ્કેલીમાં નાની મદદ પણ મોટી લાગે.
- ડંખ વિના સાપ — દેખાવથી ખતરનાક, પણ બેકાર.
- ડુંગળી ખાધી ને શરમાવું — ખોટું કરી છુપાવવાનો પ્રયત્ન.
- ડાબા હાથનું કામ — સરળ કામ.
- ડોકું ન હોય તો ટોપી શું કરે — સમજ વગર વસ્તુનો ઉપયોગ નથી.
- ડૂબતું નાવ કોઈ તારે નહીં — નિશ્ચિત નુકસાન ટાળી શકાતું નથી.
- ડોકા પર પાણી ફરી વળ્યું — ખૂબ ગુસ્સે થવું.
- ડોકું પકડીને બેસવું — મુશ્કેલીમાં પડવું.
- ડોળા દેખાવા ને ઘર સૂનું — બહારથી મોટાપો, અંદરથી ગરીબી.
- ઢગલો મોટો, માપ નાનું — દેખાવ વધારે, હકીકત ઓછી.
- ઢગલો ઊભો ને ખિસ્સો ખાલી — દેખાવ માટે ખર્ચ કરવો.
- ઢોર જેવી અક્કલ — બુદ્ધિ વગરનો માણસ.
- ઢગલો તૂટી પડ્યો — મુશ્કેલી અચાનક આવી.
- ઢગલો બળે તો ચીંટીઓ મરે — મોટા નુકસાનથી નાનાં નાશ પામે.
- ઢગલો ચડીને નાચવું — દેખાવ માટે કામ કરવું.
- ઢોરને વાગે ને ગાય દૂધ છોડે — એકને દંડ, બીજાને અસર.
- ઢગલો વેરવો — એકઠું કરેલું બગાડવું.
- ઢગલો કચરો ઘરમાં ન રાખવો — ખરાબ વસ્તુથી દૂર રહેવું.
- ઢગલો જોઈને હાથ લંબાવવો — લાલચ કરવી.
- તાવમાં માથું ગરમ — ગુસ્સામાં વિચારી શકાતું નથી.
- તારો કાપી નાખવો — સંબંધ તોડી નાખવો.
- તોળે તોળે વજન — દરેક વાતમાં માપ તોળવું.
- તાવના દર્દી ને બરફ ખવડાવવો — ખોટી રીતે મદદ કરવી.
- તૈયાર ઘી ખાવું — બીજાની મહેનતનો લાભ લેવો.
- તાવમાં તાવ ચડાવવો — મુશ્કેલી વધારવી.
- તોળે તોળે ભોજન — મર્યાદામાં જીવવું.
- તારા ગગનમાં જળે — સુખદ અવસર મળવો.
- તાવનું પાંખું — તકલીફમાં થોડી રાહત.
- તોલ વિના વેચાણ — ન્યાય વગરનો વ્યવહાર.
- થાળીમાં ખાધું ને થાળીમાં છીંક્યું — જે ખવડાવે તેનો ઉપકાર ન માનવો.
- થોડી ખાંડમાં ગોળ ઉમેરવો — સારા માં વધુ સારું કરવું.
- થોડી મીઠું ખાધું ને મીઠું બોલવું — નાનાં લાભથી ખુશ થવું.
- થોડી વાતને મોટું કરવું — અતિશયોક્તિ કરવી.
- થેલો ખાલી તો અવાજ મોટો — અણસમજ માણસ વધુ બોલે.
- થાળે બેઠા વાંધો આપવો — સુખ સમયે મુશ્કેલી ઊભી કરવી.
- થોડું ખાધું ને વધારે વાતો કરવી — નાનો અનુભવ ને મોટો દાવો કરવો.
- થોડામાં સંતોષ માનવો — જે છે તેનાથી ખુશ રહેવું.
- થોડી અગ્નિ ને મોટો ધુમાડો — નાની વાતને મોટું બનાવવું.
- થાળી તોડી પોતે ભૂખ્યો રહેવું — ગુસ્સામાં પોતાનો નુકસાન કરવો.
- દિવસે તડકો ને રાત્રે ચાંદની — સારા દિવસો આવે જ.
- દિવાળિયાને દેવું વધારે — ગરીબ પર વધારે ભાર.
- દિલમાં એક ને બોલમાં બીજું — દ્વિચારી માણસ.
- દીવો તળે અંધારું — નજીકમાં જ્ઞાન હોવા છતાં અજ્ઞાન.
- દુનિયા ગોળ છે — પરિસ્થિતિ બદલાતી રહે.
- દુનિયા કહે તે જ કરવું — સ્વતંત્રતા ગુમાવવી.
- દુશ્મનને દૂધ આપવું — શત્રુ પર દયા કરવી.
- દિલ તૂટે તો આંખમાં આંસુ આવે — દુખ બહાર દેખાય.
- દિલમાં ગાંઠ રાખવી — મનદુખ રાખવું.
- દિવો બળે ને તેલ બચે નહીં — એક સાથે બે લાભ ન મળે.
- ધર્મનો વેપાર કરવો — ભક્તિમાંથી સ્વાર્થ લેવું.
- ધોબીના કૂતરા જેવો — ક્યાંયનો નહીં.
- ધનવાનનો દરબાર મોટો — પૈસાથી માણસ મોટો બને.
- ધન બધું નથી — પૈસાથી બધું મળતું નથી.
- ધૂળમાં ઉડાડવું — મહેનત વ્યર્થ કરવી.
- ધુમાડામાં આગ શોધવી — અફવાથી સત્ય શોધવું.
- ધુપમાં છાંયો શોધવી — મુશ્કેલીમાં રાહત શોધવી.
- ધનથી માન મળે — પૈસાથી સન્માન વધે.
- ધુપમાં બેસીને છાંયો દોષવું — પોતાના દોષ બીજાને નાખવા.
- ધનની લાલચ માણસને અંધ કરે — પૈસાનો લાલચ બુદ્ધિ ખોઈ દે.
Conclusion
અમે આ બ્લોગ પોસ્ટ આર્ટિકલમાં ગુજરાતી કહેવત એટલે કે Gujarati Kahevat અંગે સરળ અને ઉપયોગી માહિતી રજૂ કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. અમારો હેતુ દરેક વાચકને ભાષાજ્ઞાન સાથે જીવનના મૂલ્યો અને સમજણ પહોંચાડવાનો છે. આશા છે કે તમને અમારું કાર્ય ગમ્યું હશે અને તમે પણ આ માહિતી બાળકો અને મિત્રો સાથે શેર કરશો જેથી તેઓને પણ લાભ મળી શકે.
આવી રીતે જોડાયેલા રહો અમારી સાથે અને સાથ સહકાર આપતા રહો એ બદલ ખુબ ખુબ આભાર. Thank You!
Disclaimer
આ લેખમાં આપેલી માહિતી માત્ર શૈક્ષણિક અને જાગૃતિના હેતુથી રજૂ કરવામાં આવી છે. લખાણમાં કોઈ ભાષાકીય ભૂલ કે ટાઇપિંગ ભૂલ રહી ગઈ હોય તો કૃપા કરીને કોમેન્ટ દ્વારા જણાવશો.