ભારત દેશમાં વિવિધ માન્યતાઓ અને ધર્મની કોઈ અછત નથી. ભારત એક હિન્દુ પ્રભુત્વ ધરાવતો દેશ છે અને અહીં અનેક મંદિરોની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. જેમાં સંસ્કૃતિ અને વારસો સાથે જોડાયેલા ઘણા મંદિરો બનાવવામાં આવ્યા છે. જોકે એવા અદ્ભુત મંદિરોનું નિર્માણ પણ ભારતમાં કરવામાં આવ્યું છે, જેમાં ગર્ભગૃહમાં જ સૂર્ય ભગવાન સ્થાપિત થયેલ હોય છે. ભારતનું આ પ્રાચીન અને ઐતિહાસિક મંદિર યુનેસ્કો દ્વારા વિશ્વ ધરોહર તરીકે સાચવવામાં આવ્યું છે. કોણાર્ક માં કોણ એટલે ખૂણા અને આર્ક જેનો અર્થ થાય છે સૂર્ય. તે પૂર્વી અથવા ચક્રક્ષેત્ર ઓરિસ્સામાં સ્થિત છે, જે ઇશાન ખૂણા સાથે જોડાયેલ છે. ભારતના આ પવિત્ર મંદિરમાં ભગવાન એક વાસ્તવિક દર્શન આપે છે અને વિશ્વભરના લોકો આ અદ્ભુત દૃશ્ય જોવા અહીં આવે છે.
ભારતના આ પવિત્ર મંદિરમાં ભગવાન સાક્ષાત દર્શન આપે છે : ભારતમાં આ એકમાત્ર એવું મંદિર છે કારણ કે અહીં સૂર્ય પોતે જ એક ભગવાન છે, જેના વિના આ બ્રહ્માંડનું કોઈ સંચાલન નથી. આ મંદિરમાં સ્થાપિત ભગવાન ત્યાં જતા લોકોને દર્શન આપે છે. ઓરિસ્સાના કોણાર્ક સૂર્ય મંદિરને યુનેક્સોનું વર્લ્ડ હેરિટેજ માનવામાં આવે છે, જે પ્રાચીન સ્થાપત્યની ઘણી કલાત્મક કોતરણી થી બનેલું છે.
આ મંદિરને ખૂબ જ સુંદર બનાવવામાં આવ્યું છે અને આખા મંદિરનો દેખાવ સૂર્યદેવના રથના રૂપમાં બનાવવામાં આવ્યો છે, જેમાં સાત ઘોડાની બાર જોડી બનાવવામાં આવી છે. આ મંદિર તેની શૃંગારિક શિલ્પા રચનાઓ માટે પણ ખૂબ પ્રખ્યાત છે. આજના સમયમાં તેના ઘણા ભાગો નાશ પામ્યા છે. જોકે આખું મંદિર સૂર્ય ભગવાનને ધ્યાનમાં રાખીને બનાવવામાં આવ્યું હતું. તે ગંગા વંશના રાજા નરસિંહદેવ દ્વારા 1200 કલાકારોની મદદથી 1255 વર્ષમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું. આર્કિટેક્ચરની આ ભવ્યતા બનાવવા માટે લગભગ 12 વર્ષ જેટલો સમય લાગ્યો હતો. કોણાર્ક મંદિર 24 પૈડાં પર સુંદર રીતે સજ્જ છે. રથનું પ્રત્યેક પૈડું વ્યાસ 10 ફુટ પહોળું છે અને રથને 7 શક્તિશાળી ઘોડા ખેંચીને લઈ રહ્યા છે.
મંદિરની આખી રચના આકર્ષક છે : કોણાર્ક મંદિર બીચ પર બનાવવામાં આવ્યું છે પરંતુ દરિયાના બીચથી તે થોડે દૂર છે. મંદિરના પેગોડાના ઘેરા રંગને કારણે, હવે ઘણા લોકો તેને કાળો પેગોડા પણ કહી રહ્યા છે. આ મંદિરમાં દરરોજ સૂર્ય ભગવાનની પૂજા કરવામાં આવે છે. કોણાર્ક મંદિરમાં બનાવેલા રથનાં પૈડાં જાણે કે પૈડાં નહીં પણ ઘડિયાળનાં પૈડાં છે, તેની કળાકૃતિ સમાન છે. મંદિરના ઉપરના ભાગોમાં ચુંબકની સ્થાપના એવી રીતે કરવામાં આવી છે કે મંદિરની ચહેરાની પ્રતિમા હવામાં તરતી રહે છે. કોણાર્ક મંદિરના દરેક ભાગમાં દેવતાઓ, નર્તકોના જીવનને દર્શાવતી તસવીરો છે. જે મંદિરના આકર્ષણનું કેન્દ્ર રહ્યું છે.
