ચૂંટણી વિશે નિબંધ ગુજરાતી
ચૂંટણી પ્રજાસત્તાક વ્યવસ્થાનો આધારસ્તંભ છે. કોઈ પણ લોકશાહી દેશમાં લોકો પોતાની ઇચ્છા પ્રમાણે નેતા પસંદ કરે છે અને દેશ ચલાવવાનો અધિકાર લોકોને જ હોય છે. ભારતમાં પણ લોકશાહીનું સૌથી મોટું શક્તિ કેન્દ્ર ચૂંટણી છે.
ચૂંટણી એ પ્રજાને પોતાનું પ્રતિનિધિત્વ પસંદ કરવાની યોગ્ય અને ન્યાયસભર રીત છે. લોકો પોતાના મતના હકથી સરપંચ, ધારાસભ્ય, સાંસદ, મહાપાલિકા સભ્ય જેવા પ્રતિનિધિઓ પસંદ કરે છે. આ પ્રતિનિધિઓ પછી સરકાર રચે છે અને લોકો માટે કામ કરે છે.
ભારતમાં ચૂંટણી નિયમિત સમયગાળાએ યોજાય છે. પંચાયતથી લઈને લોકસભા સુધી અલગ-અલગ સ્તરે ચૂંટણી થાય છે. લોકસભાની ચૂંટણી દરેક પાંચ વર્ષે થાય છે. તે ઉપરાંત રાજ્યોમાં વિધાનસભાની ચૂંટણી અને સ્થાનિક સ્વરાજ સંસ્થાની ચૂંટણી પણ નિયમિત થઈ રહે છે.
ચૂંટણીની પ્રક્રીયા ખૂબ જ સારી રીતે આયોજનબદ્ધ હોય છે. મતદારોને મતદાન કાર્ડ આપવામાં આવે છે. ચૂંટણી પંચ દરેક વિસ્તાર માટે મતદાન કેન્દ્રો નક્કી કરે છે. ઉમેદવારો પોતાનું ઉમેદવારીપત્ર ભરે છે અને પ્રચાર કરે છે. મતદારો મતદાન દિવસે મતદાન કેન્દ્ર જઈને પોતાના મતાધિકારનો ઉપયોગ કરે છે.
ચૂંટણીની સૌથી મોટું મહત્ત્વ એ છે કે તેનાથી પ્રજાસત્તાકની સાચી ભાવના જળવાઈ રહે છે. ચૂંટણી દ્વારા પ્રજા પોતાના મનગમતા નેતાઓને ચૂંટે છે અને ખરાબ પ્રતિનિધિઓને દૂર કરે છે. મતદાન દરેક નાગરિકનો અધિકાર છે, સાથે જ ફરજ પણ છે.
ચૂંટણીની સફળતા માટે ન્યાયી અને સ્વતંત્ર મતદાન ખૂબ જ જરૂરી છે. ચૂંટણીમાં કોઈ પ્રકારની ધાંધલીઓ, લાંચ, દમન, ધમકી કે અસત્ય પ્રચાર થવો જોઈએ નહીં. મતદારોને સમજદારીથી મત આપવું જોઈએ અને યોગ્ય ઉમેદવારને ચૂંટવો જોઈએ.
આજકાલ ઘણા લોકો મતદાન કરવા નથી જતાં. ક્યારેક તેઓએ સમજવાનું રહેતું નથી કે મતદાન ન કરવું એટલે પોતાના હક્કને વેડફી નાખવો. મતદાન ન કરવાથી ખોટા નેતાઓ ચૂંટાઈ શકે છે. તે માટે નાગરિકોને ચૂંટણી વિશે જાગૃત કરવું જરૂરી છે.
મતદાર યાદીમાં નામ ઉમેરાવવું, મતદાન કાર્ડ અપડેટ કરવું, સાચી માહિતી સાથે મતદાન કરવાનો સંકલ્પ લેવું – આ દરેક નાગરિકનું કર્તવ્ય છે. દરેક વ્યક્તિએ પૂછવું જોઈએ – ‘મારું મત મારા દેશમાં બદલાવ લાવે છે.’
આજે ઈ-વોટિંગ જેવી ટેકનોલોજી પણ આવી રહી છે. ઓનલાઇન માહિતી, પોસ્ટલ બેલેટ, ઈ-વીએમ જેવી વ્યવસ્થાઓથી ચૂંટણી વ્યવસ્થા વધુ પારદર્શક અને ઝડપી બની રહી છે.
અંતે એવું કહી શકાય કે ચૂંટણી એટલે લોકશાહીના આભૂષણ છે. દરેક નાગરિકે પોતાની મતાધિકારનો યોગ્ય ઉપયોગ કરીને દેશને સારા નેતૃત્વથી સજ્જ રાખવું જોઈએ. ચૂંટણીમાં દરેક નાગરિકની ભૂમિકા ખૂબ જ મહત્વની છે – કારણ કે “એક મતથી જ દેશનો નિર્ણય થાય છે.”