બાળ પ્રેરક વાર્તા

બાળ પ્રેરક વાર્તા

ચાંદનીનો દીવો — બાળ પ્રેરક વાર્તા

એક ગામ હતું — આકાશગઢ. આકાશગઢ ગામ ઊંચા ડુંગરા વચ્ચે, વૃક્ષોથી ઘેરાયેલું, એકદમ શાંત અને હરિયાળું હતું. અહીંનાં લોકો નાના મકાનમાં રહેતા, ખેતી કરતા, નાના-મોટા દુકાનો ચલાવતા, પરંતુ દરેકનું દિલ ખુલ્લું અને સાફ.

આ આકાશગઢમાં રહેતી એક નાનકડી દીકરી — નામ હતું ચાંદની. ચાંદની નાનપણથી જ બહુ જાગૃત અને સહાયરૂપ હતી. એને ફૂલોથી, વૃક્ષોથી, પક્ષીઓથી, બાળકોથી બધાથી પ્રેમ હતો. ચાંદનીની મા એને હંમેશાં શીખવે — “દીકરી, જીવંત દીવો બનીને રહે. પોતે પ્રકાશિત થજે, બીજાને પણ પ્રકાશ આપજે.”

ચાંદનીનું ઘર ખૂબ જ સાવધાન, છતાં ઘરનું આર્થિક હાલત નબળી હતી. પપ્પા રોજ મજૂરી કરતા, મા ઘરમાં લોકોને સુકાં નાસ્તા બનાવે આપે. છતાં ચાંદનીના મનમાં ક્યારેય ફરિયાદ નહોતી. એની આંખોમાં કોઈક ને મદદ કરવાનો જ સ્વપ્ન હમેશાં ફરતું.

એક વાર ગામમાં ભારે તોફાન આવ્યું. ભારે પવન, વરસાદ અને વીજળી. ગાંમનાં ઘણા ઘરોની છત ઊડી ગઈ, કેટલાંક કૂવા પુરાઈ ગયા. કોઈનું ઘર ન બચ્યું. આખું ગામ અંધકારમાં ગરકાવ થઈ ગયું. વીજળી પણ થોડાં દિવસ બંધ રહી.

ચાંદનીને એ જોયું કે ગામના કેટલાં બાળકો બીકમાં રડી રહ્યા છે. ચાંદનીને મનમાં થયું — “કેટલાં બાળકોને દીવો જ નથી, તો રાત કઈ રીતે પસાર કરે?”

એ ઘેર આવીને માને કહ્યું — “મા, હું ગામનાં બાળકો માટે કંઈક કરવું છે. દીવો વિતરણ કરવું છે.”

મા હસી અને કહ્યું — “દીકરી, આપણી પાસે તો પોતાનો પણ એક જ દીવો છે.”

ચાંદનીએ કહ્યું — “મા, એને જ ભેગો રાખી અને બધાને પ્રકાશ આપી શકીએ.”

ચાંદની ઘરના બધા જૂના બોટલ, ડબ્બા ભેગા કરવા લાગી. પાછું પડેલું તેલ, વસ્ત્રના ટુકડા — બધું એક સાથે કરી, નાનાં નાનાં દીવા તૈયાર કર્યા. ચાંદનીએ ઘરઘર જઈને બાળકોને કહ્યું — “આ લો, આ દીવો — બીક ન રાખજો. પ્રકાશ સાથે નિદ્રા ક્યારેય ડરે નહિ.”

રાતે આખું આકાશગઢ ગામ અંધકારમાં ડૂબેલું હતું, પણ ક્યાંક ક્યાંક ચાંદનીના નાના દીવા ઝળહળતા. બાળકાં ખુશ, વડીલો ખુશ. ચાંદનીના પપ્પાએ કહ્યું — “દીકરી, તું સાચે જ દીવો બની ગઈ.”

આ પછી ચાંદનીનું સ્વપ્ન પૂરું નથી થયું. એની શાળામાં ઘણા એવા મિત્રો હતા, જેમને પેન્સિલ-રબર ખરીદવા પૈસા નહોતા. ક્યારેક કાપડ ફાટેલું. ચાંદની એ જોઈને દુખી થઈ — “ભણવાનું બંધ નહિ થાય.”

એક રવિવારે ચાંદનીએ પોતાના પાંચ-દસ મિત્રો ભેગા કર્યા. શાળાના જૂના પુસ્તકો, પેન્સિલો, નોટબુક, જૂના સ્લેટ — બધું ભેગું કર્યું. ઘરમાં ન વપરાયેલા કપડાં સાફ કરી., સૂકવી, ઠીક કરી. પછી ગામમાં શાળા નજીક નાનકડું કોણું બનાવ્યું — નામ આપ્યું પ્રકાશ કોણું.

એમાં કોઈ પણ બાળક ન વપરાયેલ સામાન લઈ જાય, ભણવામાં ઉપયોગ કરે. ચાંદની દર શનિવારે કાપડ અને પુસ્તકો વહેંચતી. બાળકો ખુશ — ક્યાંક ફરી રબર તો ક્યાંક સ્કેલ, કોઈને જૂની કાપડમાંથી ટાંકા મારી ચૂની બનાવી આપી.

ચાંદનીનો આ સંકલ્પ ગામમાં સૌને ગમ્યો. ગામના વડીલો કહે — “આ દીકરી સત્યમાં દીવો છે — પોતે ઝળકે છે, બીજાને પણ પ્રકાશ આપે છે.”

એક દિવસ ગામમાં શિક્ષકોએ ગામની સભામાં ચાંદનીને બોલાવીને કહ્યું — “આ દીકરીને applaud આપો — આ અજવાળું ફરી ક્યારેય ઊજળું થશે ને નહીં, પણ ચાંદનીને આકાશ સુધી પહોંચવું જોઈએ.”

આ સાંભળીને ચાંદની બોલી — “આકાશ તો બધાનું છે — હું ખાલી ઝળકવાની કોશિશ કરી રહી છું.”

ચાંદનીનો આ દીવો હમણાં પણ ઊજળો છે. જ્યારે કોઈનું ઘર અંધકારમાં ડૂબે, ત્યારે કહે — “ચાંદની જેવી દીકરી જો હોય, તો કોઈ ઘર ક્યારેય અંધકારમાં નહિ રહે.”

🌙✨🕯️

અમૃતનું પંછીઘર — બાળ પ્રેરક વાર્તા

એક નાનકડું ગામ હતું — હરિતપુર. નામ જેવું ગામ પણ — હરિયાળું, વૃક્ષોથી ઘેરાયેલું અને શાંતિથી ભરેલું. અહીંના લોકો સહિયારા, સહાયરૂપ અને કુદરતને પ્રેમ કરનાર.

આ હરિતપુરમાં રહેતો એક નાનો દીકરો — નામ હતું અમૃત. અમૃત ગામના શાળા ભણતો, પરંતુ એની અસલ સ્કૂલ તો કુદરત જ હતી. વૃક્ષો, ફૂલો, પંખીઓ — એનો સૌથી મોટો મોંઢો આકાશ અને ઝાડ હતા.

અમૃતની દાદી હંમેશા એને કહે — “બાપુ, પંખી કુદરતનું સંગીત છે. જો પંખી ખુશ, તો દુનિયા ખુશ. જો પંખી ભૂખ્યા, તો કુદરત રડશે.”

એક દિવસ અમૃત શાળા જતાં રસ્તામાં જોઈ શકે એવી મોટી દુઃખદ ઘટના બની. ગામ પાસે એક વૃક્ષ કાપવામાં આવ્યું. એ વૃક્ષમાં ઘણા પાંખીડાં ઘોસલો બનાવતા. હવે તે વૃક્ષ ધરાશાયી થયું, ઘોસલા પડી ગયા, પાંખીડાં હેરાન થઈ ગયા.

અમૃતને આ જોઈને ખુબ દુખ થયું. થોડાં પંખીઓ જમીન પર પડી ગયા. અમૃતે એમને હાથમાં ઊંચક્યા. કેટલાકે ઉડવાની કોશિશ કરી, પરંતુ કદાચ ઠંડી અને ઘરો ગયા હોવાથી ઊડી શક્યા નહીં.

અમૃત દોડતો દોડતો ઘરે આવ્યો. દાદીને કહ્યું — “દાદી, ઝાડ કપાઈ ગયું! પંખી ઘરે વગર છે. હવે શું?”

દાદીએ કહ્યું — “દીકરા, ઝાડને પાછું તો ઊભું કરી શકાશો નહીં, પણ પંખીઓને ઘર આપી શકશો.”

અમૃતે વિચાર્યું — “હું શું કરી શકું?” એ ઘરનાં જૂના કાર્ડબોર્ડ, કાપડ, લાકડાંના ટુકડા ભેગાં કર્યાં. દાદી સાથે નાનાં ઘોસલા બનાવવાનું શરૂ કર્યું. કોઈ ઝાડ પર લટકાવવા, કોઈ દિવાલ પાસે મુકવા. દાદી જોતાં જોતાં આશ્ચર્યમાં — “અમૃત, તું સાચે જ કુદરતનું સોગાદ છે!”

અમૃત થોડાં ઘર ગામના વૃક્ષો પર લગાવ્યાં. બીજાં બાળકોને બોલાવ્યાં. કહ્યું — “આમ તો આપણે ઘર ખરીદી શકીએ, પણ પંખી તો પોતાનું ઘર જ બનાવે ને? પણ જો તેમનું ઘર તૂટે, તો આપણે નવું ઘર બનાવી આપવું જોઈએ.”

ગામનાં દાદા, કાકા પણ અમૃતનો હાથ બઢાવીને સામેલ થયા. ટાળી, થાંભલા, દોરડા, લાકડાં — બધું જ ભેગું કરીને ગામમાં પંખી માટે અનેક પંછીઘર તૈયાર થયા.

હવે અમૃત સવારે ઊઠીને જોઈ શકે કે તેની મહેનત ખાલી ગઈ નથી — ઘરડા ઘોષળામાં પંખીઓ આવવા લાગી. ક્યારેક ચકલી, ક્યારેક કાબર, ક્યારેક મયૂર તો ક્યારેક રંગબેરંગી નાના પંખી.

અમૃત રોજ દાદીને કહે — “દાદી, મારા પંછીઘરમાં હવે મેમાણાં આવ્યા!”

ગામનાં બાળકો પણ હવે રમતાં રમતાં કચરો ક્યાંક ન નાખે. પાંખીડાંને દાણા-પાણી આપે. અમૃતે શાળા જતાં રસ્તે નાના વાડા પાસે પાણીના પાત્ર મૂક્યાં. ચોમાસામાં વરસાદ પડે ત્યારે પાણી સ્વાભાવિક આવે, પણ ઉનાળે પંખી તરસે નહિ — એ અમૃતનું સપનું.

એક વખત ગામમાં મેઘમાળા ઉતરી, વરસાદે પૂર પાટ્યો. પંછીઘરમાં પાણી ન જાય એ માટે અમૃત અને એની ટોળકી પૂરા ગામમાં ફરીને પંછીઘરને સુરક્ષિત કરે. ભૂખ્યા પાંખીડાંને દાણા છાંટે.

આ બધું જોઈને ગામના શિક્ષકે શાળા પાસે એક વિશેષ જગ્યામાં મોટા વૃક્ષ નીચે ‘પંખી ઉદ્યાન’ બનાવ્યું. હવે ગામમાં જ નહિ, આસપાસના ગામમાં પણ અમૃતને ‘પંખી મિત્ર’ કહે છે.

એક દિવસ અમૃતને શહેરની સ્કૂલમાં બોલાવાયું. એને પૂછવામાં આવ્યું — “અમૃત, તું એવો શુન્ય ખર્ચે કામ કરે છે — તને શું મળે?”

અમૃત નાનકડા અવાજે મલકીને બોલ્યો — “મને શું મળવું છે? મારે આપવું છે — આપવું એટલે જ સાચું મેળવવું.”

શિક્ષક બોલ્યા — “શું આપવું છે?”

અમૃતે કહ્યું — “પંખીને ઘર, લોકોને સમજ, ધરતીને શાંતિ.”

શાળા જ ગામે પાછી આવી. દાદીએ કહ્યું — “બાપુ, તું તો પંખીના ઘર સાથે પંખીને પણ પાંખ આપી દીધા!”

ગામમાં જેની આંગણે પંછીઘર ઝુલકે, એ ઘરમાં સુખ જ રહે. હવે દરેક વૃક્ષ પાસે અમૃતનું પંછીઘર છે — જ્યાં ચકલીઓનું કલરવ હોય છે, આનંદ હોય છે, અને અમૃતના દિલમાં જ્યોત જ્યોત બળે છે.

આમ, અમૃતનું પંછીઘર — કાગળ-લાકડાનું નહીં, પવિત્ર પ્રેમનું છે, જે સદા ઊજળું રહેશે, ગીતો ગાશે અને પંખીઓને સદા કહે — “આ કિનારો તમારો છે, સ્વપ્ન પણ તમારું છે.” 🕊️🌿✨

નીલમનું વૃક્ષ — બાળ પ્રેરક વાર્તા

એક નાનકડું ગામ હતું — નવિપુર. નવિપુર જંગલો, ખેતરો અને નાના તળાવો વચ્ચે વસેલું, ખૂબ શાંત અને સુંદર ગામ હતું. અહીં રહેવાસીઓ કુદરતને માતા સમાન માનીને જીવે. ઘર-આંગણામાં વૃક્ષો વાવો, ફૂલો ખીલાવો — એ નવિપુરની ઓળખ હતી.

આ ગામમાં રહેતી એક નાનકડી બાળકી — નામ હતું નીલમ. નીલમને ઝાડો ખૂબ જ ગમતા. જ્યારે બીજા બાળકો ઘરમાં રમતા, ત્યારે નીલમ વાવમાં, ઝાડ નીચે, ખેતરમાં દોડતી. પંખીને દાણા નાખે, વૃક્ષો પાસે પાણી નાખે — એના બાળકપણનું આનંદ એવું જ હતું.

નીલમના પપ્પા ખેડૂત હતા. ઘરમાં બહુ જ બધું પૂરતું નહોતું, પણ પ્રેમ ખૂબ જ હતો. નીલમને સ્કૂલથી પાછું આવીને પણ કામમાં મદદ કરવી પડે — માટલા ભરવા, મમ્મી સાથે શાકભાજી લાવવા, અથવા પપ્પાને ખેતરમાં પાણી પોકાવવા.

એકવારની વાત છે. ગરમીઓ ખૂબ જ પડી. ત્રણ મહિના થી વરસાદે મુખ ફેર્યું. ગામના તળાવો સુકાઈ ગયા, કુવામાં પાણી ઓછી ગયું. વૃક્ષો સુકાવા માંડ્યાં. પંખીઓ તરસતા, ક્યારેક જમીન પર પડી જતાં.

નીલમને એ જોઈને ખૂબ જ દુઃખ થયું. એક સાંજ જ્યારે તે તળાવ પાસે બેઠી હતી, એણે જોયું કે એક નાનકડી ચકલી જમીન પર પડી છે. એ તરસેલી હતી. નીલમે હાથમાં ઊંચકીને ઘેર લઈ ગઈ. પાણીના ચુક્કા ચકલીને પીવડાવ્યા. ચકલી ધીમે ધીમે ફુરજાઈ. ને ફરી ઉડીને ઝાડ પર જઈ બેઠી.

એ જ ક્ષણે નીલમને લાગ્યું — “મારે કંઈક મોટું કરવું છે. માત્ર એક ચકલીને નહીં, પણ આખા ગામના પક્ષીઓ, ઝાડોને બચાવવું છે.”

બીજે જ દિવસે નીલમે પોતાની સ્કૂલમાં બધા મિત્રો પાસે વિચાર રાખ્યો — “ચાલો, આપણે દરેકે પોતાના ઘર પાસે એક ઝાડ વાવીએ. વૃક્ષ વધશે તો છાંયો મળશે, વરસાદ આવશે, પંખીઓને ઘર મળશે.”

પ્રથમ તો મિત્રો હસ્યા — “નીલમ, અરે આપણે ક્યાંથી ઝાડ લાવીએ?”

નીલમે કહ્યું — “બને તેટલા છોડ આપણે પોતાના ખેતરમાંથી, વાવમાંથી લાવીએ. નાનકડાં છોડમાંથી મોટું ઝાડ ઊગે — આપણે જ પાણી છાંટીએ, છોડને બચાવીએ.”

આ વિચારથી જૂના વડીલો પણ ખુશ. ગામના મોટાઓએ કહ્યું — “બાળકો, જૂના કૂવાનું પાણી તમે છોડ માટે લઈ શકો. કોઈ પણ છોડ સુકાવા ન દેવું.”

નીલમે પોતાના ઘરે એક નાનો વાવિયો તૈયાર કર્યો. માટી ખોદી, ખાતર ભરી, ઝાડ માટે સાવધાની રાખી. ગામનાં વાડીમાંથી લીમડો, ગુલમહોર, અને ચીકુના નાના છોડ લાવીને વાવ્યા. રોજ સવારે પાણી નાંખે, નજીક માટી ખુરે, ચીંટી, કીડાને દૂર રાખે.

મિત્રો પણ રોજ આવે — “નીલમ, આજે અમે પણ પીછો લગાવીએ.” દરેકે પોતાના ઘેર, વાડીએ, ખેતરમાં ઓછામાં ઓછા બે છોડ લગાડ્યા.

સમય ગયો. ચાર મહિના પછી એ નાના છોડ ઊંચા થવા લાગ્યા. નીલમ રોજ ઝાડ પાસે બેઠી રહીને પંખીઓને બોલાવે — “આવો ને! અહીં છાંયો છે, તું ઘર બનાવે ને!”

એક દિવસ વરસાદ આવ્યા વગર જ ગામમાં વાદળો ઘુમરાયા. વીજળી કડાકા સાથે ઝળકી. સૌને લાગ્યું કે ગામના વૃક્ષોએ જ આ વાદળને બોલાવ્યા છે. વરસાદ પડ્યો — પહેલી જ વરસાતે નાના છોડ હરિયાળા થઈ ગયા. લીલા લીલા પાંદડા — પંખીઓ જમાવા લાગી.

નીલમ આનંદમાં દોડીને દાદીને કહ્યુ — “દાદી! ઝાડો બોલાવે તો વરસાદ આવે ને?”

દાદીએ હસીને કહ્યું — “દીકરી, ઝાડો સાચવીને રાખો તો કુદરત પણ આપણે સાચવે.”

આ વાત અહીં અટકી નહિ. સ્કૂલમાં શિક્ષકોએ સમગ્ર નવિપુર માટે નાના બાળકો સાથે ‘વનમહોત્સવ’ યોજ્યો. હવે દર વર્ષે સૌ એક વૃક્ષ વાવે. નામ લખે — “આ ઝાડ મારો મિત્ર.”

નીલમનો પહેલો લીમડો, જે એને ખાસ ગમતો — એ પર હવે અનેક પંખીઓ ઘોસલા બનાવે. ઝાડ નીચે બાળકો છાંયો માગે, ક્યારેક નાની પરાઠા-પાણીની પિકનિક પણ કરે.

ને ગામનાં વડીલોએ કહ્યું — “આ વૃક્ષ માત્ર નીલમનું નથી — આ ગામનું છે.”

આજેય નવિપુરમાં કોઈ ઝાડનું પાંદું ઝરે, તો લોકો કહે — “નીલમ જેવું હિંમત રાખજો — એક છોડ ઘણાં જીવ બચાવે છે.”

🌳✨🐦

ચકુલી અને આનંદી — બાળ પ્રેરક વાર્તા

એક નાનકડું ગામ હતું — આરમપુર. ગામ બધું હરિયાળું, વહેલી સવારે કોકિલાની કૂજન સાથે જાગતું અને સાંજ પડી એટલે ગામના વડીલો વૃક્ષ નીચે બેઠાં વાતો કરતા. નાના બાળકો દોડતા, પાંખી ઉડતાં — આરમપુરનો શ્વાસ જ કુદરત હતો.

આ ગામમાં રહેતી એક નાનકડી બાળકી — નામ હતું આનંદી. નામ પ્રમાણે આનંદી હંમેશાં ખુશ. મમ્મી કહે — “દીકરી, ક્યારેય મૂંઝાતી નથી.” આનંદી કહે — “મા, જો હસવું નથી આવે તો કુદરતને જુઓ — હાસ્ય આપતાં શીખી જવાય.”

આનંદીને પંખી બહુ ગમતા. તેનું ઘર ઘરનું નહોતું લાગતું — ગામનું આખું આકાશ તેનું હતું. રોજ સવારે તે ફૂલ વાળી ખાલી ડબ્બી લઈ, તેમાં દાણા ભરી ઝાડ નીચે બેસી જાય. ચકલી, કાબર, કાબરડું — બધાં એની આજુબાજુ નાચે, ચૂં પાડે, મઝા કરે.

એક વખત ગાંમમાં ઉનાળો બહુ ભારે પડ્યો. પાનીએ આભાસ તોડી દીધો. ખેતરમાં ફસલ સુકાય, તળાવ સુકાય, પણ સૌથી વધારે નુકસાન થયું પાંખીડાને. પંખીઓને પાણી ક્યાંથી મળે? દાણા ક્યાંથી મળે? ઘણા પંખી ગામના રસ્તે, ઘરનાં ટાપકણાં પાસે સૂકાયા પડ્યા.

આનંદીથી એ સહન ન થયું. એની આંખમાં પાણી આવી ગયાં. મમ્મીને કહ્યું — “મા, ચકલી માટે હું શું કરી શકું?”

મમ્મીએ કહ્યું — “દીકરી, તું તો દાણા આપતી જ છે. હવે પાણીનું પણ કુંડાળું રાખ.”

આનંદી પલકમાં જ ઝાડુ લાવી, ગામના ખાલી ટિન, જૂના ડબ્બા, તૂટેલા ઘડાં ભેગાં કર્યા. દરેકમાં પાણી ભર્યું. સવારે વહેલા ઊઠીને દર વૃક્ષ નીચે પાણીના વાસણ મૂકવા લાગી.

એક ચકલી, જે હંમેશાં આનંદી પાસે આવતા, એ ખાસ મિત્ર બની ગઈ. આનંદી એને પ્રેમથી બોલાવતી — ચકુલી. ચકુલી હાથ ઉપર બેસે, દાણા ખાય, પાણી પીવે. ચકુલી હંમેશાં પાછું આવતી.

એક દિવસ ભારે ગરમીમાં ચકુલી ઘેર સુધી અંદર આવી ગઈ. એને જોવા આનંદીને હાસ્ય સાથે આશ્ચર્ય થયું — “એના ઘર પાસે કેમ નથી ગઈ?” એમ વિચારતા ચકુલી ધીમે ધીમે એની માથા પાસે બેઠી. પાણી પીધાં પછી ચકુલી લપસીને અંદરનો ખૂણો શોધી બેઠી ગઈ.

આનંદીને એ જોઈને વિચાર આવ્યો — “શાયદ એના ઘરમાં કંઈક થયું હશે!” બીજા દિવસે ઝાડ પાસે ગઈ, તો જોયું કે ચકુલીનું જૂનું ઘોસલું વાવાઝોડામાં પડી ગયું હતું. ડાળીઓ ચૂંથાઈ ગયેલી, ઈંડા પણ પડી ગયા હતા. આનંદીને લાગે કે તેના મિત્રો માટે ઘર જરૂરી છે.

આનંદી ફરી ઘેર આવી. જૂના કાર્ડબોર્ડ, બાટલ, નાના ડાકલા — બધું ભેગું કરી. પપ્પાને કહ્યું — “પપ્પા, મને નવું ઘર બનાવવું છે.”

પપ્પા હસ્યા — “ક્યા માટે?”

આનંદીએ ચકુલીની વાત કહી. પપ્પાએ તરત લાકડાંના ટુકડા લાવી આપ્યા. બધી રાત આનંદીએ પપ્પા સાથે નવું ઘર તૈયાર કર્યું. છીણી, હથોડું, કાગળ, ગમલા — બધું કામ આવ્યું. નાના દરવાજા, અંદર સૂકું ઘાસ, બહાર પલાઝું — ચકુલી માટે તૈયાર ઘોંસલું.

બીજે દિવસે આનંદીએ એ ઘર ઝાડ પર બાંધ્યું. ચકુલી આવ્યા વગર થોડું ડરી રહી. થોડી વાર પછી ચકુલી આવ્યા, ઉપર બેઠા, અંદર વળી ગઈ. આનંદી હાથ ફેલાવી નાચી — “મારા મિત્રને ઘર મળ્યું!”

આ વાત સાંભળીને બીજા બાળકો બોલ્યા — “આનંદી, અમને પણ આવું કરવું છે.” દરેકે નાનકડાં પંખી ઘરો બનાવ્યા. કોઈ ટીન, કોઈ પાટલા, કોઈ ખાલી ડબ્બા — જુદા જુદા ઘર ગામના ઝાડે લટક્યા.

કેટલાક વૃક્ષો ક્યારેય ખાલી નહિં રહે — પાંખીડાંમાં ખૂદ સુખ મળે. ગરમીમાં પાણી, છાંયો — પાંખીડાં હંમેશાં પાછા આવે. ગામનાં વડીલો હવે બચ્ચાને શીખવે — “પંખીને દૂર કરશો નહીં, એમનું ઘર તમારું ઘર છે.”

આનંદીની ચકુલી આજે પણ છે. હવે એને નાના બાળ પાંખી થયા છે. જ્યારે આનંદી રોજ સવારે દાણા નાખે, ચકુલી એની પાસે આવીને ચૂં ચૂં કરે — જાણે આભાર કહે છે.

આનંદી સાંજ પડે ત્યારે ગામના બાળકોને કહે — “જ્યાં પાંખીડાં ખુશ, ત્યાં ગામ ખુશ. આપણે બધાને એમના ઘર સાચવવાના છે.”

આ આરમપુરનું સૂત્ર છે — 🌿🐦✨ પંખીનું ઘર — આપણા ઘરનું આંગણું!

કિશન અને કલરવ વાડો — બાળ પ્રેરક વાર્તા

સૌરાષ્ટ્રના એક નાનકડા ગામમાં રહેતો હતો કિશન. કિશન ઘણો જ ખુશમિજાજ અને કુદરતને ચાહનારો બાળક હતો. તેને ખેતરમાં પંખી, વૃક્ષો અને ફૂલો સાથે સમય પસાર કરવો બહુ જ ગમતો. ગામનાં વડીલો તેને હંમેશાં કહેતાં — “કિશન, તું ક્યાંક જણાતો જ નથી! બધાં રમે, તું વાડામાં જાય!”

કિશનના પપ્પા ખેડૂત. મમ્મી ઘરનું કામ કરતી. ઘર ઘણું મોટું નહોતું, પણ કિશનનું દિલ મોટું હતું. ઘરની બાજુમાં જ પપ્પાનું ખેતર હતું. ખેતર પાસે એક જૂનો વાડો હતો — મોરલી વાડો, કેમ કે ત્યાં મોરો આવતાં. કિશન એને પ્રેમથી કલરવ વાડો કહેતો.

એક દિવસ કિશન વાડામાં રમતો હતો. ઝાડ પરથી નીચે એક નાનકડું પક્ષી પડ્યું. કિશને જોયું — નાનકડું પંખી ડરથી કૂંજે છે, પાંખો હજી ઊગેલી નથી. કિશને તરત એને હાથમાં લીધું. પંખીને પોતાના શર્ટમાં મૂકી ઘેર લાવ્યો.

મમ્મીએ પૂછ્યું, “આ શું લાવ્યું દીકરા?”

કિશન બોલ્યો, “મા, વાડામાં મળ્યું. એની મા દેખાઈ નહિ. હું એને બચાવું છું.”

મમ્મી ને થોડી ચિંતા — “દીકરા, કુદરત પોતે સાચવે, પણ તું સહાય કર તો સાચી રીતે કરજે.”

કિશને વાડામાંથી સૂકા પાન, ઘાસ અને જૂના લાકડાં ભેગાં કર્યા. નાનકડું ઘોંસલું બનાવી પંખીને therein મૂક્યું. રોજ દાણા, પાણી, હાથથી કેડલ કરીને કિશન પંખીને પાળવા લાગ્યો.

પંખી ધીમે-ધીમે મજબૂત થવા લાગ્યું. કિશને એને નામ આપ્યું — ટીકળી. ટીકળી હવે કિશનને જોઈને ચૂંચુ પાડે, પાંખ ફફડાવે. કિશનનો રોજનો સાથી.

એક દિવસ ટીકળીના મિત્રો પણ કલરવ વાડામાં આવ્યા. ઝાડ ઉપર, વાડાની કેડ પાસે બેઠા. કિશનને લાગ્યું — “આવો તો આખો વાડો પંખીથી ભરાઈ જાય!”

તે દિવસે કિશને નક્કી કર્યું કે વાડામાં વધારે પક્ષીઓ માટે આકાશ તૈયાર કરવું છે. કિશને ગામનાં અન્ય બાળકોને બોલાવ્યાં — “મિત્રો, આપણે પાંખી માટે દાણા-પાણી મૂકીએ.”

કેટલાંક બોલ્યા — “આપણા ઘેર શું છે? આપણને જ પૂરતું નથી!”

કિશન બોલ્યો — “થોડુંક તો આપી શકીએ. પંખીને ક્યાંક તો સહારો જોઈએ ને?”

બાળકોએ પણ હા પાડી. સૌએ ખાલી ડબ્બા, કાપડના ટુકડા, તૂટેલી વાસણો ભેગાં કરી. વાડામાં દર ઝાડ નીચે પાણીના વાસણ મુકાયા. દાણા છાંટવામાં આવ્યા.

કલરવ વાડામાં ફરી પાંખીડાંનું સંગીત ગુંજ્યું. કિશન રોજ વહેલો ઊઠીને જોતો — કાબર, ચકલી, કાગડા બધાં સાથે આવે. ટીકળી હવે સાથે અનેક મિત્રો લાવતી. ઝાડો પર નવા ઘોસલા બન્યા.

કિશનને વડીલો જોવા આવ્યાં. કહે — “આ વાડો હવે સાચે કલરવ વાડો છે.”

એક દિવસ પપ્પાએ કિશનને સાથે ખેતીમાં લઇ ગયાં. કિશને જોયું — કેટલાંક ખેડૂતો વાનાસપાટી પેટ્રોલિયમ વાળું દવા છાંટી રહ્યા હતા. એ જંતુનાશક પાંખીને નુકસાન કરે એવું કિશને સાંભળ્યું હતું.

કિશને પપ્પાને કહ્યું — “પપ્પા, જંતુનાશક ન છાંટો. પાંખી મરી જશે.”

પપ્પા બોલ્યા — “દીકરા, જંતુનાશક વગર પાક બચે કેમ?”

કિશને સમજાવ્યું — “પાપા, ચકલી, કાબર આપણાં ખેતરમાં નુકસાન કરતા કીડા ખાય છે. જો જંતુનાશક છાંટશો તો પાંખી નહિ આવે. પછી કીડા વધશે.”

પપ્પાએ ગામનાં અન્ય ખેડૂતને પણ સમજાવ્યું — “આ છોકરાનું કહેવાયું સાચું છે.”

ગામમાં હવે જંતુનાશક ઓછું છાંટાય. પક્ષીઓ વધુ આવે. ખેતર સ્વસ્થ બને. બાળકો જંતુનાશક વિના ખેતી માટે પોસ્ટરો બનાવે — “પાંખી બચાવો, પાક બચાવો.”

કાલે જે વાડો સુકાયો લાગતો હતો, એ વાડો હવે કલરવથી જીવતો થયો. કિશનને ગામનાં બધા બાળકો ગમવા લાગ્યાં. સૌને લાગ્યું — પાંખીડાં ખુશ, તો આખું ગામ ખુશ!

કાલે ક્લરવ વાડો કોઈનું અંગત નહોતું — ગામનું ઘર હતું. અને કિશન? કિશન તો પોતે પાંખીઓમાં એક થઈ ગયો હતો — હરખનો અને આશાનો દૂત.

🌿🐦✨ કલરવ વાડો — પાંખીનો આનંદ, ગામનો ગૌરવ!